Skuldabréf eru algengt fjárfestingartæki sem fjárfestar nota til að afla sér tekna og dreifa áhættu. Þau eru skuldir sem gefnar eru út af fyrirtækjum, sveitarfélögum eða ríkisstjórnum í þeim tilgangi að afla fjármagns. Í skiptum fyrir lán sitt fá fjárfestar reglulegar vaxtagreiðslur þar til höfuðstóllinn er endurgreiddur á gjalddaga.
Hvernig virka skuldabréf?
Þegar fjárfestir kaupir skuldabréf, lánar hann útgefandanum ákveðna fjárhæð gegn loforði um endurgreiðslu. Skuldabréfið hefur fyrirfram ákveðinn líftíma, venjulega nokkur ár, og á þeim tíma fær fjárfestir vaxtagreiðslur reglulega. Þegar skuldabréfið rennur út, fær fjárfestir höfuðstólinn til baka.
Vaxtaprósentan fer eftir lánshæfismati útgefandans og markaðsaðstæðum. Því meira traust sem útgefandi hefur, því lægri eru vextirnir, þar sem fjárfestar telja þá fjárfestingu öruggari.
Tegundir skuldabréfa
Það eru nokkrar tegundir skuldabréfa sem fjárfestar geta valið úr, eftir áhættuþoli og fjárfestingarstefnu.
1. Ríkisskuldabréf
Ríkisstjórnir gefa út skuldabréf til að fjármagna opinber verkefni og rekstur. Þessi skuldabréf eru talin mjög örugg þar sem þau eru studd af ríkinu sjálfu. Allar upplýsingar um íslensk ríkisskuldabréf má finna hér.
2. Fyrirtækjaskuldabréf
Fyrirtæki gefa út skuldabréf til að fjármagna stækkun, rekstur eða önnur fjárfestingartækifæri. Þau bera yfirleitt hærri vexti en ríkisskuldabréf þar sem fyrirtæki eru talin áhættusamari en ríkisstjórnir.
3. Sveitarfélagaskuldabréf
Sveitarfélög gefa út þessi skuldabréf til að fjármagna innviðaverkefni eins og vegagerð og skóla. Þau eru oft skattfrjáls fyrir fjárfesta, sem gerir þau að vinsælum valkosti. Upplýsingar um skuldabréf Reykjavíkurborgar má finna hér. Grein um ávöxtunarkröfu bréfa Reykjavíkurborgar.
Hvað hefur áhrif á verð skuldabréfa?
Verð skuldabréfa sveiflast eftir mörgum þáttum, þar á meðal vaxtabreytingum, lánshæfismati útgefanda og markaðsaðstæðum.
- Vaxtabreytingar: Þegar vextir hækka, lækka verð skuldabréfa, þar sem ný skuldabréf eru gefin út með hærri vöxtum og verða því eftirsóknarverðari. Öfugt gerist þegar vextir lækka; eldri skuldabréf með hærri vöxtum verða verðmætari.
- Lánshæfismat: Ef lánshæfismat útgefanda lækkar, getur það haft áhrif á skuldbindingagetu hans, sem dregur úr trausti fjárfesta og lækkar verð skuldabréfanna.
- Framboð og eftirspurn: Þegar fjárfestar vilja örugga fjárfestingu, getur eftirspurn eftir skuldabréfum aukist og verð þeirra hækkað.
Af hverju ættu fjárfestar að kaupa skuldabréf?
Skuldabréf geta verið góð fjárfesting fyrir þá sem vilja stöðugar tekjur með minni áhættu en hlutabréf. Helstu kostir skuldabréfa eru:
- Reglulegar vaxtagreiðslur – Fjárfestar fá greidda fasta vexti yfir líftíma skuldabréfsins.
- Minni áhætta en hlutabréf – Skuldabréf eru almennt talin öruggari en hlutabréf, sérstaklega ríkisskuldabréf.
- Góð leið til að dreifa áhættu – Með því að bæta skuldabréfum við eignasafn má minnka áhættu og tryggja stöðugleika í ávöxtun.
Hver er áhættan við skuldabréf?
Þrátt fyrir að skuldabréf séu talin öruggari en hlutabréf, fylgir þeim ákveðin áhætta:
- Lánshættuáhætta: Ef útgefandi skuldabréfsins lendir í greiðsluerfiðleikum, gæti hann ekki staðið við skuldbindingar sínar.
- Vaxtaáhætta: Hækkandi vextir geta lækkað verð skuldabréfa og gert þau minna aðlaðandi fyrir fjárfesta.
- Verðbólguáhætta: Ef verðbólga eykst meira en vextir skuldabréfsins, getur raunávöxtunin lækkað.
Hvernig á að byrja að fjárfesta í skuldabréfum?
Fyrir þá sem eru að byrja í skuldabréfafjárfestingum er mikilvægt að fylgja nokkrum grunnskrefum:
- Skilgreina fjárfestingarmarkmið – Ertu að leita að öruggri langtímafjárfestingu eða hærri ávöxtun með áhættu?
- Velja rétta tegund skuldabréfa – Ríkisskuldabréf eru öruggust en skila lægri vöxtum, á meðan fyrirtækjaskuldabréf geta boðið betri ávöxtun.
- Rannsaka lánshæfismat útgefanda – Athugaðu lánshæfismat hjá matsfyrirtækjum eins og Moody’s eða Standard & Poor’s.
- Dreifa áhættu – Fjárfestu í mismunandi skuldabréfum til að draga úr áhættu